‘Trash Roulette’ boekt spectaculaire resultaten in vervuilde schoolkantine

Een afvalbak die registreert dat iemand z’n restjes weggooit. En af en toe ook nog een leuke prijs uitdeelt. Het is het nieuwe wapen in de strijd tegen zwerfafval, één van de grootste irritaties in schoolkantines. En die ‘Trash Roulette’ is een heel effectief wapen, blijkt uit een experiment van Gom Onderwijs. Na ruim twee maanden proefdraaien op een locatie van Zadkine in Rotterdam ligt de helft minder aan rommel op tafels en op de grond. Wat conciërges en goed bedoelde postercampagnes niet lukt, lukt de Trash Roulette wel. De ongekende resultaten zijn aanleiding om op meer scholen het gedrag van kantinegebruikers te beïnvloeden.

Het Benthemplein is één van de grotere locaties van onderwijsinstelling Zadkine. Problemen met afval spelen er al langer. Studenten die in de kantine lunchen, laten vaak veel rommel achter op tafels en op de vloer. Dat leidt tot irritatie bij conciërges en vooral bij schoonmaakmedewerkers, die dit eerst moeten opruimen en dus minder tijd over houden voor hun eigenlijke schoonmaakwerk. Tijdens één van de kennissessies van Gom Onderwijs  ontstond het idee om het gedrag van studenten te beïnvloeden met gamification. Dat leverde uiteindelijk de ‘Trash Roulette’ op die eind januari in de kantine werd onthuld.
 
Studenten die hun afval deponeren in de bak maken kans op een kleine prijs, zoals een broodje of een blikje drank. Ook zijn er andere interventies bedacht. Zo is er een welkomstmat bij de kantine-entree neergelegd om een zogenaamd huiskamergevoel te creëren, de trap is bestickerd met motiverende teksten en andere afvalbakken kregen een opvallende make-over.

Kans op een prijsje

De resultaten van de interactieve afvalbak zijn boven verwachting. In de week vóór plaatsing is een nulmeting in de kantine gedaan. Na zes weken blijkt de hoeveelheid afval met 47% te zijn afgenomen. Die opzienbarende score is geen toevalstreffer. Het is het gewogen gemiddelde van meerdere metingen tijdens de ‘piekuren’ tussen 12.30 en 14.00 uur.

Objectleidster Helena La Luz van Gom Onderwijs zag meteen resultaat voor ‘haar’ schoonmaakmedewerkers: ‘ Ik kom ook op andere scholen, maar op het Benthemplein was het afvalprobleem echt heel groot. Vanaf de eerste dag was de Trash Roulette echter een succes. De schoonmaakmedewerkers op deze locatie kunnen het echt merken.’

Acht van de tien studenten zien effect

Een enquête onder de studenten laat zien dat ook zíj het initiatief omarmen. Een paar cijfers: maar liefst 94% vindt het een nuttig experiment, ook omdat zij het doel ervan erkennen. Acht van de tien studenten verwachten dat het effect heeft op het gedrag van henzelf en medestudenten. En nog eens 83% heeft daadwerkelijk opgemerkt dat het in de kantine een stuk schoner is geworden: ‘Ik zit hier al vier jaar op school en heb het nog nooit zo opgeruimd gezien!’ Een aanbeveling van één van de studenten is dat de conciërge moet stoppen met het opruimen van de rommel, omdat dit eigenlijk het vervuilingsgedrag in stand houdt. Het geeft de studenten het idee dat de rommel tóch wel wordt opgeruimd. Een andere overweging die studenten teruggeven: vindt een student het wel leuk om - letterlijk - in de spotlights te staan, als hij of zij degene is die in de prijzen valt? Tips kwamen er ook, zoals de suggestie om de motiverende teksten op de traptreden ook te laten gaan over sociaal wenselijk gedrag zoals ‘Zoek eens iemand op waar je normaal niet naast gaat zitten’.

Ludiek experiment

Martin Overes is niet alleen facilitair manager en parttime docent bij Zadkine, maar ook de bedenker van dit experiment. Hij kwam op een kennissessie van Gom met de suggestie om een afvalbak te ontwikkelen die als een speelautomaat prijzen zou uitdelen. Hierop heeft Gom dit plan verder uitgewerkt met Overes én haar partner Urban Senses, een bureau gespecialiseerd in gedragsbeïnvloeding. Met elkaar werd het idee naar een hoger plan getild en uiteindelijk sleutelde Urban Senses de eerste versie van de prullenbak in elkaar. Compleet met discoverlichting, geluid en een printer die de ‘winnaar’ registreert.
 
Ook Overes is zeer tevreden. ‘Ik heb alleen maar positieve reacties gehoord, vooral van studenten en schoonmaakmedewerkers. Er is zelfs interesse uit het land voor ons experiment en het heeft óók het AD gehaald. Dit is natuurlijk wel een locatie met een hele grote kantine. We zijn dan ook benieuwd of de Trash Roulette op onze andere, kleinere, locaties hetzelfde effect heeft.’

Trash Roulette gaat ‘on tour’

Het Benthemplein van Zadkine is niet de enige school waar de kantine ‘s middags de vergelijking met een puinhoop glansrijk kan doorstaan. In onderwijsland is het opvallende experiment daarom met meer dan gemiddelde interesse gevolgd. Ook Gom Onderwijs wil op basis van één proefperiode nog geen definitieve conclusies trekken. Daarom circuleert er inmiddels een extra Trash Roulette die dienst gaat doen op andere scholen.
 
Eén ervan is het Carolus Clucius College in Zwolle, onderdeel van Landstede Groep. De interactieve afvalbak komt te staan op een locatie die net is verbouwd, zegt leveranciersmanager FD Eefje Roelofs. ‘Schoonmakers op die locatie liepen eveneens tegen het probleem aan dat er veel afval werd achtergelaten. Conciërges en docenten probeerden het altijd wel te reguleren, maar zonder veel resultaat. Leerlingen vinden het toch makkelijker om afval gewoon te laten liggen. Acties als deze hebben we nog nooit gehad. We hopen dat de Trash Roulette dan ook bijdraagt aan een stukje bewustwording: dat leerlingen gaan inzien dat het toch écht heel makkelijk is om even je rommel op te ruimen en dat het veel fijner is om in een opgeruimde omgeving rond te lopen.’
 

Win ook een schone kantine!

Heeft uw school interesse in een pilot met de Trash Roulette? Laat uw gegevens dan voor ons achter. Gom Onderwijs wijst namelijk nog drie pilotlocaties aan, zodat in verschillende omgevingen resultaten kunnen worden gemeten. Resultaten die weer als input dienen voor de learning community.
 
De winnende onderwijsinstellingen hebben inmiddels bericht ontvangen.